Et in Arcadia ego(και εγώ στην Αρκαδία) Τι σημαίνει όμως;....

 Αρκαδία Μαγική 

Et in Arcadia ego(και εγώ στην Αρκαδία) Τι σημαίνει όμως;....

Η λατινική φράση Et in Arcadia ego είναι κυρίως γνωστή από δύο πίνακες του ζωγράφου Nicolas Poussin (1594-1665). Ο πρώτος χρονολογείται το 1630 και ο δεύτερος γύρω στα 1636 (την εποχή δηλαδή που ο ζωγράφος βρίσκονταν στη Ρώμη).

Οι πίνακες παρουσιάζουν τρεις Αρκάδες βοσκούς, σε απροσδιόριστη αρχαϊκή εποχή, συμμετρικά τοποθετημένους γύρω από έναν τάφο, στον οποίο είναι χαραγμένη η μυστηριώδης φράση. Δίπλα τους στέκεται μια γυναικεία μορφή.

Στο δεύτερο χρονολογικά πίνακα που βρίσκεται στο Λούβρο ο ένας από τους βοσκούς γονατιστός διαβάζει την επιγραφή, ο δεύτερος κοιτάζει παθητικά τη σκηνή, ενώ ο τελευταίος μοιάζει να συνομιλεί με την άγνωστη γυναίκα που στέκεται δίπλα του.

Το γεγονός ότι ο ζωγράφος αυτός έκανε δύο διαφορετικούς πίνακες με το ίδιο θέμα και μάλιστα σε διάστημα εννέα χρόνων υποδεικνύει ότι δεν πρόκειται για στιγμιαία και αυθόρμητη έμπνευση αλλά για κάτι…άλλο που απασχολούσε ως προβληματισμός έντονα τον καλλιτέχνη και πιθανόν απηχούσε τις βαθύτερες αντιλήψεις της εποχής.

Την άποψη αυτή ενισχύει το γεγονός ότι το θέμα και η επιγραφή δεν ανήκουν καν στον Poussin. Είχαν ήδη αποδοθεί απόν τον Giovanni Frncesco Barbieri τον επονομαζόμενο Guercino (1491-1666) σε άλλον πίνακα του 1618 που σήμερα βρίσκεται στη Ρώμη.

Ο πίνακας του Guercino αναπαριστά δύο βοσκούς που, βγαίνοντας από το δάσος ανακαλύπτουν μια ανθρώπινη νεκροκεφαλή κι έναν τάφο, πάνω στον οποίο είναι χαραγμένη η συγκεκριμένη φράση.

Τι σημαίνει όμως το Et in Arcadia ego μπορεί να σημαίνει Είμαι και εγώ στην Αρκαδία, ή ο Θάνατος υπάρχει ακόμη στην Αρκαδία ή ακόμα Αυτός που βρίσκεται στον τάφο έζησε στην Αρκαδία.

Στις πρώτες δύο περιπτώσεις εκείνος που μιλάει είναι ο θάνατος, ενώ στην τρίτη που την υποστηρίζει ο βιογράφος του Poussin είναι ο ίδιος ο νεκρός που με τις λέξεις αυτές υπονοεί ότι «ακόμη και αν ανακαλύψουμε ένα γήινο παράδεισο γαλήνης και ευτυχίας σε αυτό τον κόσμο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για εμάς θα έχει ένα τέλος».

Στο βιβλίο τους Holy Blood and the Holy Grail οι Lee και Lincoin διατύπωσαν τη θεωρία ότι η επιγραφή είναι αναγραμματισμός. Εάν δηλαδή τα γράμματα τοποθετηθούν διαφορετικά, σχηματίζεται η φράση I Tego arcana Dei που μεταφράζεται Εγώ κρατάω τα μυστικά της Θεότητας.

Γύρω από το νόημα της φράσης έχει ξεσπάσει ολόκληρος πόλεμος ανάμεσα στους ερευνητές. Όποιο όμως και εάν είναι το νόημα των λέξεων , γεγονός παραμένει ότι ο πίνακας αποπνέει μελαγχολία και προκαλεί το στοχασμό και την εσωτερική αναζήτηση.

Η φράση, σαν το μίτο της Αριάδνης, οδηγεί σε λαβύρινθο νοημάτων και κρυμμένων διαστάσεων, καθώς υπάρχει ολόκληρο κίνημα που περιστρέφεται γύρω από έναν ελληνικό τόπο: Την Αρκαδία και το βαθύτερο συμβολισμό της…

Τι Κρύβεται στην Αρκαδία;

Ο χαμένος Παράδεισος των Αρχαίων , το Μαγικό Κέντρο των Αλχημιστών, η Ακαδημία της Βασίλισσας Χριστίνας και ο Μυστικός Δρόμος για την Ανώτερη Συνείδηση.

Μετά την εμφάνιση του Κώδικα ντα Βίντσι , του βιβλίου –φαινόμενο, μια ολόκληρη «άλλη ιστορία» ήρθε στο προσκήνιο.

Μια Ιστορία που μέχρι πριν από δύο χρόνια περίπου απασχολούσε ορισμένους μόνο ερευνητές και ειδικούς μελετητές στο χώρο του λεγόμενου Αποκρυφισμού.

Ξαφνικά, το ευρύ κοινό πληροφορήθηκε ότι ίσως τα πράγματα να μην έγιναν έτσι όπως τα μαθαίνουμε από τα σχολικά εγχειρίδια. (Βλέπε «η Μονή της Σιών» Άβατον Νο44 και Μυστικές Εταιρείες Εκδόσεις Αρχέτυπο)

Κι ενώ πολλοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την όλη ιστορία με τη Μαρία Μαγδαληνή και τον Ιησού (αυτή είναι μία μόνο προέκτασή της) ως απλά προϊόν της γόνιμης φαντασίας του συγγραφέα Νταν Μπράουν, μέσα από την όλη παραφιλολογία , τα αντικρουόμενα και συχνά αστήρικτα συμπεράσματα, αναδύθηκαν και ορισμένα ζητήματα υπαρκτά και καθόλου φανταστικά που εμφανίζονται από το πουθενά σε διάφορα κείμενα και μελέτες χωρίς να μπορεί να εξηγήσει κανείς το πώς και το γιατί. Ένα από αυτά , που μέχρι σήμερα έχει θιγεί ελάχιστα , είναι το μεγάλο αίνιγμα της Αρχαίας Ελληνικής Αρκαδίας.

Για κάποιον άγνωστο λόγο, ο ζωγράφος Nicolas Poussin ζωγραφίζει το 1630 έναν πίνακα που του δίνει τον τίτλο : «Οι Βοσκοί της Αρκαδίας» .Για κάποιο λόγο μυστήριο ακόμη, πάνω στο έργο του γράφει στα λατινικά την αινιγματική φράση Et in Arcadia ego, δηλαδή ήμουν κι εγώ στην Αρκαδία . Ωστόσο ο ζωγράφος που αναφέρουμε δεν είναι τυχαίος. Το όνομά του εμφανίζεται σε κάποια χειρόγραφα της Μονής της Σιών , όσο για την περίφημη φράση του πίνακά του, θα αποτελέσει ένα από τα γνωστό μότο της Μονής και ταυτόχρονα ένα από τα πιο περίεργα κλειδιά για την κατανόηση των μυστικών της. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Για κάποιους άγνωστους λόγους, που αποκαλύπτουμε μερικώς, η Αρκαδία είναι το μεγάλο θέμα που απασχολεί εν κρυπτώ εδώ και αιώνες μυστικιστές αλχημιστές και κάθε είδους ερευνητές.

Πολλοί άλλοι καλλιτέχνες έμελαν αργότερα να απεικονίσουν το Αρκαδικό ιδεώδες, όπως και θέματα που περιστρέφονται γύρω από τον Αρκαδικό Μύθο: πίνακες και γκραβούρες που απεικονίζουν ειδυλλιακά βουκολικά τοπία με σκηνές που απηχούν τις ιδέες και τη διάθεση που που χαρακτηρίζει το "αρκαδικό ειδύλλιο", όπως σκηνές όπου πρωταγωνιστούν θεοί και νύμφες - ο Πάνας εδώ έχει ξεχωριστή θέση. Οι σημαντικότεροι δημιουργοί είναι οι Laurent de la Hyre (1606-1656), Peter Scheemakers (1691-1781), Francesco Zuccarelli (1702-1788), Richard Wilson (1714-1782), Sir Joshua Reynolds (1723-1792), Honore Fragonard (1732-1806), Leon Vaudoyer (1803-1872), Aubrey Beardsley (1872-1898), George Wilhelm Kolbe (1877-1947) και Augustus John (1878-1961).

...Η Αρκαδια εμφανιζεται και αλλου στη εργασια του Ρενε ντ' Ανζου(Rene d'Anzou). Συχνα αποδιδεται σαν ενα πηγη η ενας τυμβος, που σχετιζεται με ενα υπογειο ποταμι η ρευμα. Το ποταμι αυτο αντιπροσωπευει κυριως τον ποταμο Αλφειο, τον κυριοτερο ποταμο της πραγματικης γεωγραφικα Αρκαδιας στην Ελλαδα, ο οποιος συνεχιζει υπογεια την ροη του και εμφανιζεται παλι επιγεια στην πηγη της Αρεθουσας στην Σικελια. Ο ποταμος αυτος, ο Αλφειος, θεωρειται απο την αρχαιοτητα μεχρι και το Cubla khan του Coleridge ιερος. Το ονομα του καταγεται απο ττην λεξη Αλφα, που σημαινει πρωτο η πηγη.

Το μοτιβο του υπογειου ποταμου φαινεται να ειναι για τον ντ' Ανζου μεγαλης συμβολικης και αλληγορικης σημασιας. Και απλωνεται στην "υπογεια" εσωτερικη παραδοση της πυθαγορειας, γνωστικης, καββαλιστικης και ερμητικης σκεψης. Μπορει ομως να ειναι κατι αλλο εντελως διαφορετικο που ξευφευγει τελειως απο τα καθιερωμενα, κατι πολυ σχετικοτερο, απο ενα μυστικο που μ' αυτο τον τροπο μεταβιβαζεται απο γενια σε γενια. Μπορει ακομη να ειναι ενα αγνωστο και ετσι "υπογειο" γενεαλογικο δεντρο.

Στις Ιταλικες ακαδημιες φαινεται οτι ασχοληθηκαν σ' αυτο το επιπεδο πολυ με το "υπογειο ποταμι". Το μοτιβο εμφανιζεται τοσο συχνα που οι ακαδημιες ονομαστηκαν ετσι αρκαδικες. Στα 1502 για παραδειγμα δημοσιευει ο Τζιακοπο Σαννατζαρο(Jacopo Sannazaro) μια σημαντικη εργασια, ενα μακροσκελες ποιημα με τιτλο Αρκαδια. Μερικα χρονια νωριτερα στον κυκλο του ντ' Ανζου βρισκονταν καποιος Ζακ Σαννατζαρο(Jaques Sannazaro), προφανως ο πατερας του ποιητη. Το ποιημα μεταφραστηκε στα γαλλικα το 1553. Η μεταφραση αυτη ανατεθηκε στον καρδιναλιο του Lenoncourt, προγονο του κομητα του Lenoncourt που συνεταξε τα γενεαλογικα δεντρα των ντοκουμεντων του Ηγουμενειου (της Σιων).

Η Αρκαδια και το 'υπογειο ποταμι" ηταν στον 16ο αιωνα ενα σημαντικο ιδεολιγικο κινημα. Ενεμπνευσαν τον Sir Philip Sidney στην Αγγλια στο σημαντικο εργο του Αρκαδια. Στην Ιταλια παλι ενεμπνευσαν σημαντικες προσωπικοτητες οπως, ο Torquato Tasso, του οποιου η κυριωτερη εργασια ειναι η καταληψη της Ιερουσαλημ απο τον Γοδεφριδο του Μπουιγιον.

Οσο περισσοτερο εμβαθυνη κανεις σ' αυτο το θεμα τοσο πειθεται οτι το "υπογειο ποταμι" εχει μια σημασια: μια παραδοση, συγκεκριμενους κανονες και αξιες η πιθανον βασιμες πληροφοριες. Η ιδεα αυτη φαινεται να χαιρει μεγαλης εκτιμησης απο σημαντικες οικογενειες που με τον εναν η τον αλλο τροπο σχετιζονται με τα γενεαλογικα δεντρα των ντοκουμεντων του Ηγουμενειου. Αυτες οι οικογενειες φαινεται οτι μετεδωσαν τις ιδεες αυτες σε μυημενους απο αυτες καλλιτεχνες. Απο τον ντ' Ανζου φαινεται οτι κατι εχει μεταβιβαστει στους Μεδικους, τους Σφορτζα, τους ντ' Εσται και τους Γκοντζαγκα. Αυτοι οι τελευταιοι, συμφωνα με τα ντοκουμεντα του Ηγουμενειου, εχουν δωσει δυο Μεγαλους Μαγιστρους στο Ηγουμενειο, τον Ferrante de Gonzaga και τον Louis de Gonzaga, κομητα του Nevers. Μεσω αυτων βρηκε το θεμα τον δρομο του για σημαντικους ποιητες και ζωγραφους της εποχης, μεταξυ αλλων ο Μποτιτσελλι και ο ντα Βιντσι.

Των Chael Baigent, Richard Leigh και Henry Lincoln, στο βιβλιο HET HEILIGE BLOED EN DE HEILIGE GRAAL (ΑΓΙΟ ΑΙΜΑ ΑΓΙΟ ΔΙΣΚΟΠΟΤΗΤΡΟ).

__________

(Του Γιάννη Σπυρόπουλου
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Άβατον» τεύχος 58, Φεβρουάριος – Μάρτιος 2006.)